Vị trí địa lý
Ý kiến thăm dò
Truy cập
“MƯỜNG XIA” – Sơn Thủy –Hữu tình
Lịch sử ra đời của tên gọi Mường Xia: Tương truyền rằng vào TK XVII, tướng quân Tư Mã Hai Đào (tức phò mã Tén Tằn) là người được giao trọng trách bảo vệ vùng biên giới suốt từ Nghệ An đến Sơn La ngày nay. Trong thời gian đánh giặc, trấn ải biên cương, sau nhiều lần qua lại giữa hai nơi Mường Xia (nay là các xã Sơn Thủy, Sơn Điện, Na Mèo) và Tén Tằn (nay là xã Tén Tằn – huyện Mường Lát), Hai Đào đã cảm thấy gắn bó với mảnh đất vùng cao biên giới có phong cảnh sơn thủy, hữu tình nên ông đã quyết định chọn Mường Xia xây dựng thủ phủ sinh sống đến cuối đời và chọn Tén Tằn để xây dựng đồn bốt đóng quân bảo vệ biên giới.
Ngày nay đến với Mường Xia, chúng ta có thể cảm nhận những cảnh quan vô cùng lý thú, hòa mình vào những dòng suối trong xanh, thưởng thức không gian văn hóa đặc trưng của dân tộc thái đặc biệt là ẩm thực nơi đây sẽ mang đến cho chúng ta những trải nghiệm lý thú mà những nơi khác không thể mang lại. Bên cạnh đó đến Mường Xia chúng ta còn có thể tận hưởng không khí của những đêm lửa trại, chương trình giao lưu văn hóa văn nghệ dân gian, truyền thống của đồng bào nơi đây.
Hôm nay ngày 10 tháng 2 năm Nhâm Dần là ngày Tổ chức Lễ Hội Mường Xia hằng năm, tuy nhiên do tình hình dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, vì vậy sẽ không tổ chức phần Hội mà chỉ tổ chức phần Lễ tại Đền thờ Tư Mã Hai Đào để tưởng nhớ người có công với Mường Xia.
1. Lễ hội Mường Xia
Lễ hội Mường Xia là lễ hội tín ngưỡng, tâm linh gắn với thờ phụng người có công với vùng đất là Tư Mã Hai Đào. Đó là nơi gửi vía ở Hòn đá Vía và là nét văn hoá nhân văn trong phong tục cúng tế của người Mường Xia. Lễ hội là nơi bảo tồn và phát huy văn hoá truyền thống của người Thái vùng biên giới Quan Sơn với các nghi lễ văn hóa tâm linh độc đáo và các hoạt động văn hóa thể thao như: ném còn, khua luống, kéo co, bóng chuyền, bắn nỏ…
Hàng năm, vào các ngày 09 -10/2 âm lịch, Mường Xia lại mở hội du xuân, tưởng nhớ công ơn của Tướng quân Tư Mã Hai Đào, đây cũng là dịp để nhân dân vui chơi, gặp gỡ, giao lưu,…
2. Suối Xia – mạch sống và tâm hồn đồng bào Thái Mường Xia
Sáng ban mai, dòng Suối Xia trải mình trên bãi đá cuội, dỡn đùa với nắng hồng rực rỡ. Trong sắc hoàng hôn khi chiều về, suối Xia lại hóa mình thành bức tranh thủy mặc huyền bí. Ẩn hiện thấp thoáng giữa núi rừng hoang sơ, dòng suối Xia trong xanh, hiền hòa uốn lượn quanh dãy núi Bo Cúng như kể cùng du khách về chuyện Mường, chuyện làng, chuyện bản…
Suối Xia còn đặc biệt với mạch nước nóng, là điểm giao hòa của tình hữu nghị Việt – Lào. Ngắm dòng suối Xia men theo các chân núi đá vôi thơ mộng, rồi hòa vào con sông Luồng tạo nên vùng ngã ba sông – suối, đây cũng chính là nơi sầm uất nhất và là trung tâm của đất Mường Xia (Bản Chung Sơn ngày nay).
3. Cảnh quan núi Pha Dùa – câu chuyện tình
Câu chuyện tình đẹp đầy bi ai của đôi trai tài, gái sắc chàng trai nghèo Mường Xia và Nàng Lá Nọi con tạo Mường Mìn yêu nhau nhưng không đến được với nhau, không thể trọn nghĩa vợ chồng, họ đã cất lời nguyện ước cùng chết bên nhau để biến vào núi Pha Dùa và lên đỉnh núi cao làm thần hai Mường.
Mường Xia - Nhìn từ đỉnh Pha Dùa huyền thoại
Pha Dùa - Nhìn từ Trụ sở UBND xã
Từ đó, mỗi độ xuân về trai gái Mường Xia có tục du xuân vào hang Dùa cầu duyên, cùng nhau chơi cát bên chân núi, ném còn ngoài bãi sông và lắng nghe lời tình tự của đôi trai gái Mường Xia- Mường Mìn năm xưa.
4. Động Bo Cúng – vẻ đẹp của tạo hóa
Với chiều dài hơn 1000m du khách sẽ ngỡ ngàng và ấn tượng trước vẻ đẹp hoang sơ, kỳ vĩ mà thiên nhiên đã ban tặng cho Động Bo Cúng, động nằm trên địa danh bản Chanh, xã Sơn Thủy. Du khách có thể chiêm ngưỡng những kỳ tác thiên nhiên theo trí tưởng tượng đó là những lâu đài thạch nhũ đủ màu sắc hình khối: hình người như tượng phật tọa trên đài sen, tiên nữ giáng trần, ông già ngồi câu cá; hình gà chọi nhau, nương lúa, nương ngô vàng ruộm và những cánh rừng trải dài bất tận và có khi là một cung điện nguy nga lấp lánh… Cùng với suối nước nóng, hang động tự nhiên kỳ thú, chắc chắn động Bo Cúng ở vùng Mường Xia sẽ là sự lựa chọn lý tưởng để du khách dừng chân thưởng ngoạn.
Cùng ngắm vẻ đẹp của Động Bo Cúng qua một số câu thơ và hình ảnh.
Thăm động Bo Cúng - Bản Chanh
Ẩm thực Sơn Thủy mời anh mời nàng
Cơm lam, lợn cỏ, rượu cần
Rau rừng, cá suối, gái làng tắm tiên
Lòng ta phấn chấn tự hào
Dâng hương Tư Mã Hai Đào Tướng quân
Hằng năm vào dịp mùa xuân
Mường Xia lễ hội bâng khuâng lòng người
5. Đền thờ Tướng quân Tư Mã Hai Đào
Đền được bà con Mường Xia lập tại bản Chung Sơn ngay sau khi tướng quân mất để tiện việc hương khói thờ phụng và tưởng nhớ người đã có công gìn giữ biên cương trấn ải, xây dựng bản mường trù phú, đông vui. Cũng từ đó, mỗi khi trong Mường có con em đi bộ đội hay làm ăn xa, mọi người thường mang một cái áo của người sắp lên đường đi xa lên đền thờ thắp hương xin ông phù hộ cho chân cứng, đá mềm. Như một lời nguyền thần bí hiệu nghiệm, tất cả những người được gửi vía và giữ vía tại đền và tại Hòn đá vía đều gặp may mắn, bình an nơi trận mạc trở về.
6. Nếp nhà sàn và Bản làng bình yên
Những mái nhà sàn gỗ truyền thống hàng trăm năm tuổi vẫn còn được lưu giữ ở các bản Chanh, Chung Sơn, Xuân Thành,…Lúc hoàng hôn buông xuống là thời khắc tuyệt vời nhất để du khách lặng ngắm những mái nhà sàn lúc ẩn lúc hiện trong khói lam chiều. Lạc bước vào một ngôi nhà sàn xinh xắn, bạn còn có cơ hội chiêm ngưỡng những sắc màu Thổ cẩm bên khung cửi – nơi gửi gắm khát vọng và tâm hồn của các cô gái Thái; được thiết đãi bữa tiệc núi rừng mang hương vị độc đáo và hơn cả là sự hồn hậu mến khách của người Mường Xia làm cho du khách muốn khám phá nhiều hơn về vùng đất kỳ thú này!.
7. Rẻo cao và Văn hóa ngường Mông truyền thống
Đến Mường Xia du khách có thể khám phá nét đặc trưng văn hóa của đồng bào dân tộc Mông, được ném còn, ném pao, được múa khèn, được thưởng thức những chén rượu ngô ấm nồng mới ra lò thì thật là tuyệt vời phải không nào.
8. Ngược dòng Suối Xia và Núi Đá hoa
Nếu yêu thích khám phá và du lịch mạo hiểm, chuyến hành trình ngược dòng suối Xia sẽ là một chuyến đi đáng để thực hiện, ngoài việc tham quan, khám phá thiên nhiên hùng vĩ, những cánh rừng già nguyên sinh, các bản làng trên đường ta đi sẽ cho ta những cảm xúc thú vị mới.
Ngày nay, các điểm du lịch Mường Xia chủ yếu gắn liền với xã Sơn Thủy, huyện Quan Sơn, tỉnh Thanh Hóa, đến với vùng đất Sơn Thủy hữu tình này, chắc chắn du khách sẽ có những trải nghiệm cực kỳ thú vị, và sẽ là chuyến hành trình nghỉ dưỡng đáng nhớ./.
“MƯỜNG XIA” – Sơn Thủy –Hữu tình
Lịch sử ra đời của tên gọi Mường Xia: Tương truyền rằng vào TK XVII, tướng quân Tư Mã Hai Đào (tức phò mã Tén Tằn) là người được giao trọng trách bảo vệ vùng biên giới suốt từ Nghệ An đến Sơn La ngày nay. Trong thời gian đánh giặc, trấn ải biên cương, sau nhiều lần qua lại giữa hai nơi Mường Xia (nay là các xã Sơn Thủy, Sơn Điện, Na Mèo) và Tén Tằn (nay là xã Tén Tằn – huyện Mường Lát), Hai Đào đã cảm thấy gắn bó với mảnh đất vùng cao biên giới có phong cảnh sơn thủy, hữu tình nên ông đã quyết định chọn Mường Xia xây dựng thủ phủ sinh sống đến cuối đời và chọn Tén Tằn để xây dựng đồn bốt đóng quân bảo vệ biên giới.
Ngày nay đến với Mường Xia, chúng ta có thể cảm nhận những cảnh quan vô cùng lý thú, hòa mình vào những dòng suối trong xanh, thưởng thức không gian văn hóa đặc trưng của dân tộc thái đặc biệt là ẩm thực nơi đây sẽ mang đến cho chúng ta những trải nghiệm lý thú mà những nơi khác không thể mang lại. Bên cạnh đó đến Mường Xia chúng ta còn có thể tận hưởng không khí của những đêm lửa trại, chương trình giao lưu văn hóa văn nghệ dân gian, truyền thống của đồng bào nơi đây.
Hôm nay ngày 10 tháng 2 năm Nhâm Dần là ngày Tổ chức Lễ Hội Mường Xia hằng năm, tuy nhiên do tình hình dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, vì vậy sẽ không tổ chức phần Hội mà chỉ tổ chức phần Lễ tại Đền thờ Tư Mã Hai Đào để tưởng nhớ người có công với Mường Xia.
1. Lễ hội Mường Xia
Lễ hội Mường Xia là lễ hội tín ngưỡng, tâm linh gắn với thờ phụng người có công với vùng đất là Tư Mã Hai Đào. Đó là nơi gửi vía ở Hòn đá Vía và là nét văn hoá nhân văn trong phong tục cúng tế của người Mường Xia. Lễ hội là nơi bảo tồn và phát huy văn hoá truyền thống của người Thái vùng biên giới Quan Sơn với các nghi lễ văn hóa tâm linh độc đáo và các hoạt động văn hóa thể thao như: ném còn, khua luống, kéo co, bóng chuyền, bắn nỏ…
Hàng năm, vào các ngày 09 -10/2 âm lịch, Mường Xia lại mở hội du xuân, tưởng nhớ công ơn của Tướng quân Tư Mã Hai Đào, đây cũng là dịp để nhân dân vui chơi, gặp gỡ, giao lưu,…
2. Suối Xia – mạch sống và tâm hồn đồng bào Thái Mường Xia
Sáng ban mai, dòng Suối Xia trải mình trên bãi đá cuội, dỡn đùa với nắng hồng rực rỡ. Trong sắc hoàng hôn khi chiều về, suối Xia lại hóa mình thành bức tranh thủy mặc huyền bí. Ẩn hiện thấp thoáng giữa núi rừng hoang sơ, dòng suối Xia trong xanh, hiền hòa uốn lượn quanh dãy núi Bo Cúng như kể cùng du khách về chuyện Mường, chuyện làng, chuyện bản…
Suối Xia còn đặc biệt với mạch nước nóng, là điểm giao hòa của tình hữu nghị Việt – Lào. Ngắm dòng suối Xia men theo các chân núi đá vôi thơ mộng, rồi hòa vào con sông Luồng tạo nên vùng ngã ba sông – suối, đây cũng chính là nơi sầm uất nhất và là trung tâm của đất Mường Xia (Bản Chung Sơn ngày nay).
3. Cảnh quan núi Pha Dùa – câu chuyện tình
Câu chuyện tình đẹp đầy bi ai của đôi trai tài, gái sắc chàng trai nghèo Mường Xia và Nàng Lá Nọi con tạo Mường Mìn yêu nhau nhưng không đến được với nhau, không thể trọn nghĩa vợ chồng, họ đã cất lời nguyện ước cùng chết bên nhau để biến vào núi Pha Dùa và lên đỉnh núi cao làm thần hai Mường.
Mường Xia - Nhìn từ đỉnh Pha Dùa huyền thoại
Pha Dùa - Nhìn từ Trụ sở UBND xã
Từ đó, mỗi độ xuân về trai gái Mường Xia có tục du xuân vào hang Dùa cầu duyên, cùng nhau chơi cát bên chân núi, ném còn ngoài bãi sông và lắng nghe lời tình tự của đôi trai gái Mường Xia- Mường Mìn năm xưa.
4. Động Bo Cúng – vẻ đẹp của tạo hóa
Với chiều dài hơn 1000m du khách sẽ ngỡ ngàng và ấn tượng trước vẻ đẹp hoang sơ, kỳ vĩ mà thiên nhiên đã ban tặng cho Động Bo Cúng, động nằm trên địa danh bản Chanh, xã Sơn Thủy. Du khách có thể chiêm ngưỡng những kỳ tác thiên nhiên theo trí tưởng tượng đó là những lâu đài thạch nhũ đủ màu sắc hình khối: hình người như tượng phật tọa trên đài sen, tiên nữ giáng trần, ông già ngồi câu cá; hình gà chọi nhau, nương lúa, nương ngô vàng ruộm và những cánh rừng trải dài bất tận và có khi là một cung điện nguy nga lấp lánh… Cùng với suối nước nóng, hang động tự nhiên kỳ thú, chắc chắn động Bo Cúng ở vùng Mường Xia sẽ là sự lựa chọn lý tưởng để du khách dừng chân thưởng ngoạn.
Cùng ngắm vẻ đẹp của Động Bo Cúng qua một số câu thơ và hình ảnh.
Thăm động Bo Cúng - Bản Chanh
Ẩm thực Sơn Thủy mời anh mời nàng
Cơm lam, lợn cỏ, rượu cần
Rau rừng, cá suối, gái làng tắm tiên
Lòng ta phấn chấn tự hào
Dâng hương Tư Mã Hai Đào Tướng quân
Hằng năm vào dịp mùa xuân
Mường Xia lễ hội bâng khuâng lòng người
5. Đền thờ Tướng quân Tư Mã Hai Đào
Đền được bà con Mường Xia lập tại bản Chung Sơn ngay sau khi tướng quân mất để tiện việc hương khói thờ phụng và tưởng nhớ người đã có công gìn giữ biên cương trấn ải, xây dựng bản mường trù phú, đông vui. Cũng từ đó, mỗi khi trong Mường có con em đi bộ đội hay làm ăn xa, mọi người thường mang một cái áo của người sắp lên đường đi xa lên đền thờ thắp hương xin ông phù hộ cho chân cứng, đá mềm. Như một lời nguyền thần bí hiệu nghiệm, tất cả những người được gửi vía và giữ vía tại đền và tại Hòn đá vía đều gặp may mắn, bình an nơi trận mạc trở về.
6. Nếp nhà sàn và Bản làng bình yên
Những mái nhà sàn gỗ truyền thống hàng trăm năm tuổi vẫn còn được lưu giữ ở các bản Chanh, Chung Sơn, Xuân Thành,…Lúc hoàng hôn buông xuống là thời khắc tuyệt vời nhất để du khách lặng ngắm những mái nhà sàn lúc ẩn lúc hiện trong khói lam chiều. Lạc bước vào một ngôi nhà sàn xinh xắn, bạn còn có cơ hội chiêm ngưỡng những sắc màu Thổ cẩm bên khung cửi – nơi gửi gắm khát vọng và tâm hồn của các cô gái Thái; được thiết đãi bữa tiệc núi rừng mang hương vị độc đáo và hơn cả là sự hồn hậu mến khách của người Mường Xia làm cho du khách muốn khám phá nhiều hơn về vùng đất kỳ thú này!.
7. Rẻo cao và Văn hóa ngường Mông truyền thống
Đến Mường Xia du khách có thể khám phá nét đặc trưng văn hóa của đồng bào dân tộc Mông, được ném còn, ném pao, được múa khèn, được thưởng thức những chén rượu ngô ấm nồng mới ra lò thì thật là tuyệt vời phải không nào.
8. Ngược dòng Suối Xia và Núi Đá hoa
Nếu yêu thích khám phá và du lịch mạo hiểm, chuyến hành trình ngược dòng suối Xia sẽ là một chuyến đi đáng để thực hiện, ngoài việc tham quan, khám phá thiên nhiên hùng vĩ, những cánh rừng già nguyên sinh, các bản làng trên đường ta đi sẽ cho ta những cảm xúc thú vị mới.
Ngày nay, các điểm du lịch Mường Xia chủ yếu gắn liền với xã Sơn Thủy, huyện Quan Sơn, tỉnh Thanh Hóa, đến với vùng đất Sơn Thủy hữu tình này, chắc chắn du khách sẽ có những trải nghiệm cực kỳ thú vị, và sẽ là chuyến hành trình nghỉ dưỡng đáng nhớ./.
